Shoghi Effendi – Strażnik Wiary Bahá’í
Pogłębienie tematu:
Ten zbiór artykułów ukazuje życie Shoghiego Effendiego, jego pracę jako Strażnika Wiary, kiedy to prowadził wyznawców Bahá’u’lláha w wysiłkach ekspansji i konsolidacji wspólnoty bahá’í, tło historyczne oraz przykłady jego zadziwiających zdolności literackich.
Życie i praca Shoghiego Effendiego
Przewodnictwo i tłumaczenia
Odejście Shoghiego Effendiego
Życie i praca Shoghiego Effendiego
Przez 36 lat – od roku 1921 aż do jego śmierci w roku 1957 – Shoghi Effendi poświęcił się całkowicie pracy, do której został wyznaczony jako Strażnik wiary bahá’í. Jego wskazówki
zarządzały ewolucją i wzrostem wspólnoty bahá’í na całym świecie w krytycznym momencie jej rozwoju.
Wczesne życie
Spokrewniony zarówno z Bábem jak i z Bahá’u’lláhem Shoghi Effendi urodził się w ‘Akká, podczas gdy jego dziadek ‘Abdu’l-Bahá wciąż był więźniem. Od najwcześniejszych lat zagorzałość wiary powiązana z głębokim oddaniem dla swego dziadka motywowały każde działanie Shoghiego Effendiego. Zamierzał poznać doskonale język angielski, aby móc służyć ‘Abdu’l-Basze jako jego sekretarz i tłumacz. W związku z tym wiosną 1920 roku wyjechał na Uniwersytet w Oxfordzie, gdzie rozwinął swoją znajomość języka.
Gdy w listopadzie 1921 roku zmarł ‘Abdu’l-Bahá, Shoghi Effendi był zdruzgotany. Będąc w stanie głębokiej żałoby dowiedział się, że ‘Abdu’l-Bahá w swej Woli i Testamencie wyznaczył go na Strażnika wiary bahá’í.
Pomimo wewnętrznej rozpaczy Shoghi Effendi z zaangażowaniem podjął się realizacji tych trudnych zadań. Określił zalecenia, które nazwał trzema „rozdziałami” wiary bahá’í: Tablica Karmelu Bahá’u’lláha ustanawiająca mandat dla rozwoju Światowego Centrum Bahá’í w Ziemi Świętej; Wola i Testament ‘Abdu’l-Bahy dające wzór ewolucji administracji bahá’í oraz Tablice Boskiego Planu ‘Abdu’l-Bahy dostarczające wskazówki dotyczące globalnej ekspansji wspólnoty bahá’í.
Wraz z odejściem ‘Abdu’l-Bahy wiara bahá’í wkroczyła w nowy etap wzrostu. To co Shoghi Effendi opisał jako „era apostolska” czy „wiek bohaterski” minęło, a rozpoczął się „wiek formatywny”. Pozycja jego samego jako Strażnika wiązała się z funkcjonowaniem i stylem przywództwa różniącym się znacznie od tego prezentowanego przez ‘Abdu’l-Bahę.
W 1937 roku Shoghi Effendi ożenił się z Mary Maxwell, kanadyjką z Montrealu, która stała się znana wśród bahaitów jako Amatu’l-Bahá Ruhiyyih Khanum. W późniejszym czasie w liście skierowanym do Narodowego Zgromadzenia Duchowego Bahaitów Kanady, Strażnik opisał ją słowami: „moja przyjaciółka w potrzebie, moja tarcza (…) i moja nieustająca współpracowniczka przy realizacji złożonych na moich barkach żmudnych zadań”.
Budowanie administracji bahá’í
Shoghi Effendi skoncentrował swoją uwagę na rozwoju administracji porządku Bahá’u’lláha. Pojawienie się bahaickich instytucji zmobilizowało ludzkie i materialne zasoby wspólnoty, dając narzędzia niezbędne do wprowadzenia w życie Boskiego Planu. Po pierwsze, w celu administrowania sprawami rosnącej wspólnoty pojawiła się potrzeba ustanowienia struktury wybieranych instytucji bahaickich na poziomie lokalnym i narodowym.
Shoghi Effendi zachęcał te powstające instytucje, aby podjęły szeroki wachlarz istotnych działań, takich jak głoszenie nauk, wydawanie publikacji oraz organizowanie życia wspólnoty – wszystko to ucząc się jednocześnie, jak w praktyce zastosować metodę konsultacyjnego podejmowania decyzji zalecaną przez Bahá’u’lláha.
W 1937 roku, 16 lat po śmierci ‘Abdu’l-Bahy, administracyjne możliwości w wielu krajach rozwinęły się na tyle znacząco, że Shoghi Effendi mógł rozpocząć wprowadzanie planów rozpowszechnienia nauk bahaickich poza ich granice oraz utworzenia wspólnot na całej planecie, wypełniając w ten sposób cele zawarte w Tablicach Boskiego Planu.
W celu zainicjowania i wspomożenia tych prac Strażnik rozpoczął wyznaczanie „Rąk Sprawy Bożej”, grupy wyróżniających się bahaitów z każdego kontynentu, których później opisał jako „naczelnych zarządców rodzącej się Światowej Wspólnoty Narodów Bahá’u’lláha”. Funkcją tej instytucji złożonej z wybitnych postaci Wiary było rozpoczynanie inicjatyw w promowaniu nauk bahaickich, zachęcanie do nabywania wiedzy, asysta i dokształcanie zgromadzeń w tematyce ich obowiązków oraz okazywanie moralnego przywództwa i zachęty. W 1951 roku Shoghi Effendi wyznaczył członków Międzynarodowej Rady Bahá’í, którą opisał jako zwiastuna Powszechnego Domu Sprawiedliwości. W 1954 roku została również utworzona globalna sieć członków Rady Pomocniczej, która miała w swoim założeniu wspomóc pracę Rąk Sprawy Bożej.
Ekspansja wspólnoty bahá’í
W celu zrealizowania założeń Boskiego Planu ‘Abdu’l-Bahy – ustanowienia wiary bahá’í w każdym miejscu na ziemi – Strażnik początkowo zachęcał i wspomagał istniejącą wtedy małą grupę bahaitów, aby rozjechali się po całej planecie. Kilka osób odpowiedziało na to wezwanie natychmiast. Wyróżniała się spośród nich amerykańska dziennikarka Martha Root, która okrążyła Ziemię co najmniej cztery razy i dzieliła się przesłaniem bahá’í z niezliczoną ilością dusz. Między innymi nauczała królową Rumunii Marię – pierwszą osobę z królewskiego rodu, która przyjęła nauki. Shoghi Effendi utrzymywał regularną korespondencję z Marthą Root oraz z wieloma innymi osobami, które opuściły swoje domy, aby nauczać wiary.
Shoghi Effendi jako młody człowiek.
Gdy ilość bahaitów – a w związku z tym ich możliwości działania – wzrosła, Shoghi Effendi rozpoczął systematyczne wprowadzanie planu ‘Abdu’l-Bahy (zgodnie z tym co zawarte było w Tablicach Boskiego Planu) w życie, przeznaczając serie specyficznych planów konkretnym narodowym wspólnotom bahá’í, aby te poszerzały tereny nauczania wiary. W 1953 roku bahaici byli w stanie rozpocząć coś, co określił mianem „przepowiedzianą, poruszającą dusze, trwającą całą dekadę, ogarniającą cały świat Duchową Krucjatę”. Dzięki tej kampanii bahaici na całym świecie osiągnęli zaskakujące rezultaty. Gdy zmarł ‘Abdu’l-Bahá, około 35 krajów otworzyło się na wiarę bahá’í, spośród których niektóre stworzyły podstawowe organizacje na poziomie narodowym. Gdy w roku 1957 Shoghi Effendi zmarł, bahaici zamieszkiwali w 219 nowych niezależnych stanach, koloniach i na większych wyspach. Do roku 1963 ustanowionych zostało 56 wybieranych na poziomie narodowym zarządzających rad – znanych jako Narodowe Zgromadzenia Duchowe – jak również ponad 4500 Lokalnych Zgromadzeń Duchowych, a bahaici mieszkali w ponad 15 tysiącach miejscowości.
Światowe Centrum Bahá’í
Posiadając wnikliwy dar piękna, Shoghi Effendi zasadził piękne ogrody na zboczu Góry Karmel.
W czasie swego okresu przywództwa Shoghi Effendi rozpoczął w Ziemi Świętej budowę duchowego i administracyjnego centrum obejmującej cały świat Wiary, pokonując zdające się czasami nie do przezwyciężenia materialne przeszkody. Pośród wielu zadań spoczywających na nim w tym względzie, jedno było niezwykle trudne – zabezpieczyć Świątynię Bahá’u’lláha oraz otaczające ją budynki i grunty. Zabezpieczenie całości majątku oraz upiększanie jego otoczenia stało się zadaniem, którym zajmował się do końca swego życia.
W Hajfie nadzorował budowę podstawy pod Świątynię Bába na Górze Karmel, która ze swoją złotą kopułą stała się znana jako „Królowa Karmelu”. Założył również niezwykłe ogrody wokół obydwu Świątyń oraz zakupił, odrestaurował i upiększył wiele innych miejsc związanych z bahaicką historią, między innymi otoczenie miejsc spoczynku siostry, brata, matki oraz żony ‘Abdu’l-Bahy.
W celu stworzenia odpowiedniego miejsca na światowe centrum administracyjne Wiary na Górze Karmel, Shoghi Effendi wyznaczył „łuk” na zboczu góry, wokół którego usytuowane miały być budynki mieszczące międzynarodowe instytucje wiary bahá’í. Pierwszy z nich, budynek Międzynarodowego Archiwum został postawiony krótko przed jego śmiercią.
Kryzysy i zwycięstwa
Podczas okresu swego przywództwa, Shoghi Effendi poprowadził wspólnotę bahaicką poprzez wiele wyzwań: niemieccy bahaici byli prześladowani pod rządami nazistów, pewna liczba bahaitów została aresztowana i uwięziona w Turcji; wysoko rozwinięta społeczność w Aszchabadzie – jako następstwo prześladowań przeprowadzonych przez władzę sowiecką w latach 20. i 30. XX wieku – została rozproszona; kolejna fala opozycji przeciwko Wierze wezbrała w Iranie; dom Bahá’u’lláha w Bagdadzie został przejęty i nie można go już było odzyskać.
Fotografia Shoghiego Effendiego odwiedzającego rozbudowę ogrodów w Bahjí.
Z charakterystycznym spokojem i percepcją Shoghi Effendi widział potencjalne zwycięstwo w każdym pojawiającym się kryzysie, którego doświadczali bahaici. Na przykład w Egipcie sądy wydały szereg wyroków, które choć wskazywały na przegraną, zostały przyjęte przez Shoghiego Effendiego jako uznające niezależną naturę wiary bahá’í. Pomagając wspólnotom w podjęciu działań w sądach narodowych oraz na poziomie międzynarodowym w celu obrony swych podstawowych praw ludzkich, nauczał jednocześnie, aby postrzegali trudności jako możliwości, które mogą rozszerzać pracę na rzecz Wiary.
Odejście Shoghiego Effendiego
Pomimo dźwigania niezwykłego ciężaru zadań i obowiązków, Strażnik poświęcał każdą wolną chwilę, by witać się z pielgrzymami odwiedzającymi Ziemię Świętą przybywającymi zarówno ze Wschodu jak z Zachodu. Spotykał się z nimi, zachęcał ich i im doradzał, a także dzielił się nowinami na temat rozwoju wspólnoty na całym świecie.
W listopadzie 1957 – podczas swej wizyty w Londynie, którą podjął w celu nabycia mebli i ozdób dla budynków i ogrodów Światowego Centrum Bahá’í – Shoghi Effendi zmarł nagle w wieku 60 lat. Bahaici na świecie pogrążyli się w stanie głębokiego smutku. Jego ostateczne miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu New Southgate Cemetery w północnym Londynie. Dziś jest to miejsce modlitwy i zadumy dla odwiedzających z całego świata.
Przewodnictwo i tłumaczenia
W każdym systemie religijnym priorytetem jest między innymi ustalenie kanonu pism religijnych oraz zastosowanie tych świętych pism do warunków indywidualnego i wspólnotowego życia. Ustanowiony przez ‘Abdu’l-Bahę jako jedyny autorytatywny interpretator pism bahá’íckich, Shoghi Effendi odczytywał światowe wydarzenia w świetle pism bahaickich i dzielił się ze wspólnotą bahaicką rezultatami tych analiz w formie listów. Jego rola jako interpretatora świętych tekstów miała kolosalne znaczenie dla rozwoju wiary bahá’í, gwarantując do dnia dzisiejszego jedność w rozumieniu, która uchroniła wspólnotę przed podziałami.
W tym samym czasie nowo-powstałe instytucje bahaickie na całym świecie zasypywały Strażnika pytaniami o bardzo szerokim zakresie tematów, a jego odpowiedzi na zapytania uformowały znaczącą porcję interpretacji Objawienia Bahá’u’lláha.
W około 26 tysiącach listów i tysiącach depesz Shoghi Effendi oferował przewodnictwo, inspirację i zachętę pojedynczym wyznawcom, grupom oraz instytucjom bahaickim.
Strażnik często podpisywał listy jako „Wasz prawdziwy brat, Shoghi”
Około połowa z tych listów napisana została w języku perskim lub arabskim. Pośród niezliczonych tematów i pojęć Shoghi Effendi wyjaśniał, niezwykle pięknym i stanowczym językiem, prawa i fundamentalne prawdy Wiary; wymieniał podstawowe zadania Powszechnego Domu Sprawiedliwości; ustalił kroki jakie należy podjąć w celu wybrania i odpowiedniego funkcjonowania lokalnych i narodowych zgromadzeń oraz wymienił obowiązki pojedynczych bahaitów.
Pośród tych listów kilka urosło do rozmiarów całej książki. Kilka tomów zostało złożonych z najważniejszych jego listów i przesłań. Siedem napisanych w latach pomiędzy rokiem 1929 a 1936 zostało zebranych w tomie zatytułowanym Porządek światowy Bahá’u’lláha. W pismach tych Strażnik objaśnił wiele doktrynalnych prawd ze źródeł wiary bahá’í, wyjawił jej światową misję, wyjaśnił prawdziwą pozycję jej Głównych Postaci oraz zaprezentował strukturę i pełnomocnictwa instytucji bahaickich.
Inny list Shoghiego Effendiego opublikowany pod tytułem Nadejście Boskiej Sprawiedliwości (25 grudnia 1938 r.), wezwał bahaitów do konsekwencji w wierze i języku oraz do stanowczości w zachowaniu niezbędnych do wykonania leżących przed nimi obowiązków. Trzy lata później, gdy świat pogrążył się w konflikcie, list opublikowany pod tytułem Nadszedł obiecany dzień (28 marca 1941 r.), zapewnił bahaitów o genezie, kierunku oraz konieczności „ogromnego przewrotu” doświadczanego przez ludzkość.
God Passes By
Shoghi Effendi pisał w ciągu swego życia nieustannie.
We wczesnych latach czterdziestych Shoghi Effendi skoncentrował swoją uwagę na wydarzeniach z historii bahá’í, a w roku 1944, chcąc uczcić stulecie deklaracji Bába, opublikował God Passes By, swe bardzo szczegółowe studium obejmujące całe stulecie od chwili ogłoszenia przez Bába swej misji po ukończenie pierwszego „Siedmioletniego Planu”.
W tym samym czasie Shoghi Effendi napisał podobną pracę w języku perskim, w której również przedstawił historię wiary bahá’í oraz objaśnił znaczenie Porządku Światowego zawartego w Pismach Bahá’u’lláha.
Tłumaczenia
Shoghi Effendi służył jako główny tłumacz Pism Bahá’í. Uczył się języka angielskiego jako dziecko, a wieku młodzieńczym mógł kontynuować swą naukę na Uniwersytecie Amerykańskim w Bejrucie i jednocześnie na Uniwersytecie w Oxfordzie, gdzie pozostał aż do śmierci ‘Abdu’l-Bahy w 1921 roku. Ponieważ główne ciała administracyjne Wiary podczas pierwszych krytycznych dekad strażnictwa znajdowały się w angielskojęzycznych krajach, umiejętność Shoghiego Effendiego, by wyrazić i zinterpretować idee bahaickie po angielsku stała się bezcennym źródłem wiedzy dla nowych wyznawców świata Zachodu. Wprowadzenie przez Strażnika najwyższego poziomu językowego oraz precyzyjnego doboru słów ustanowiło standard dla wszystkich przyszłych tłumaczeń bahaickich. Pozostawił po sobie tłumaczenia głównych dzieł Bahá’u’lláha na język angielski, takich jak Słowa ukryte (1929), Kitáb-i-Íqan (1931) oraz List do Syna Wilka (1941) – oraz uporządkował ich fragmenty i inne niezbędne akapity w antologie: Pokłosie Pism Bahá’u’lláha (1935) oraz Modlitwy i Medytacje Bahá’u’lláha (1938). Przetłumaczył niezliczoną ilość innych modlitw i fragmentów autorstwa Bahá’u’lláha, Bába i ‘Abdu’l-Bahy i zawarł je w swych listach. Shoghi Effendi spisał również wczesne dzieje Wiary w języku angielskim, historię znaną jako The Dawn-Breakers (1932).
Odejście Shoghiego Effendiego
Odejście Shoghiego Effendiego
4 listopada 1957 roku Shoghi Effendi zmarł nagle w Londynie po ataku grypy. Miał jedynie 60 lat. Pięć dni później kondukt żałobny wyruszył poprzez miasto do cmentarza zwanego wówczas jako The Great Northern London Cemetery, gdzie złożone zostały szczątki Strażnika.
W kolejnym roku nad grobem Shoghiego Effendiego ustawiona została prosta kolumna, ozdobiona tym samym białym marmurem, który on sam wcześniej wybrał dla miejsc spoczynku znamienitych członków swej rodziny w Hajfie. Na szczycie kolumny umieszczona została kula ziemska z wizerunkiem Afryki na przodzie symbolizującym wielką miłość Shoghiego Effendiego do tego kontynentu oraz do duchowości jej ludności. Na szczycie kuli siedzi pozłacany orzeł z brązu, będący reprodukcją japońskiej rzeźby, którą Shoghi Effendi umieścił w swym pokoju i podziwiał za jej realizm i piękno.
Miejsce spoczynku Strażnika, stanowiące część dzisiejszego cmentarza New Southgate Cemetery, stało się miejscem modlitwy i zadumy dla odwiedzających z całego świata.
Wspólnota Bahá’í w latach 1957-1963
Pomimo przejmującego smutku spowodowanego niespodziewanym odejściem Strażnika ich Wiary – oraz pomimo faktu, że najwyższa, międzynarodowa instytucja ustanowiona przez
Bahá’u’lláha nie została jeszcze wybrana – bahaitom świata udało się w niezwykły sposób zachować jedność i skupienie na jednym celu. Przez pięć i pół roku – od chwili odejścia Shoghiego Effendiego do czasu objęcia władzy przez Powszechny Dom Sprawiedliwości w roku 1963 – jedynym bezpiecznym kierunkiem wspólnoty było podążanie z niezachwianą wiarą za planem Strażnika dotyczącym ekspansji i konsolidacji wspólnoty bahá’í. W tym względzie pomocnymi okazały się przewodnictwo i zachęta grupy doświadczonych i oddanych wyznawców, których Shoghi Effendi osobiście wyznaczył.
Podczas swego życia Bahá’u’lláh wyznaczył kilku wyróżniających się bahaitów na „Ręce Sprawy Bożej”. Ich rola została określona przez ‘Abdu’l-Bahę w jego Woli i Testamencie, gdzie podkreślił on i objaśnił ich zadania, zawierające ochronę i nauczanie Wiary. ‘Abdu’l-Bahá napisał, że Strażnik musi wyznaczyć i pokierować przyszłymi Rękoma Sprawy Bożej.
Podczas swych ostatnich sześciu lat życia Shoghi Effendi wyznaczył 32 bahaitów jako Ręce Sprawy Bożej. Gdy zmarł, 27 spośród nich wciąż żyło. W listach napisanych na kilka tygodni przed swoją śmiercią, Shoghi Effendi odniósł się do Rąk Sprawy Bożej jako do „naczelnych zarządców rodzącej się Światowej Wspólnoty Narodów Bahá’u’lláha”1.
Po śmierci Shoghiego Effendiego ci „naczelni zarządcy” zdecydowali, że muszą podjąć się przewodzenia Wierze i przygotować świat bahaicki, tak szybko jak się da, na wybory Powszechnego Domu Sprawiedliwości. Powitane to zostało całkowitą aprobatą i lojalnością Narodowych Zgromadzeń Duchowych oraz bahaitów na całym świecie. Wkrótce po przyjęciu tymczasowej odpowiedzialności za Wiarę, Ręce Sprawy Bożej ogłosiły, że wybory Powszechnego Domu Sprawiedliwości odbędą się w kwietniu 1963 roku. Ręce Sprawy Bożej pomagały wspólnocie bahá’í osiągnąć cele obejmujących dekadę planów rozpoczętych w 1953 roku przez Strażnika. Pod ich przywództwem liczba Narodowych Zgromadzeń Duchowych dwukrotnie się zwiększyła od 26, gdy zmarł Shoghi Effendi do 56, które to wybrały Powszechny Dom Sprawiedliwości po raz pierwszy. Biorąc pod uwagę szczegółowe kryteria ustanowione przez ‘Abdu’l-Bahę w jego Woli i Testamencie jeśli chodzi o wybór przyszłego Strażnika, Shoghi Effendi nie wybrał następcy przed swoją śmiercią. Nie miał dzieci; nie było też innego męskiego potomka Bahá’u’lláha przejawiającego niezbędne duchowe cechy, czy też który pozostawał lojalny Wierze. Po śmierci Strażnika wszystkie Ręce Sprawy Bożej podpisały dokumenty potwierdzające, że nie byli w stanie znaleźć spisanej Woli, w której Shoghi Effendi wyznaczyłby następcę.
Od czasu odejścia Strażnika pojawiło się kilka prób wywołania schizmy we wspólnocie bahá’í, jednak siła i jedność wspólnoty bahá’í jest tak duża, że wysiłki takie zawsze kończą się niepowodzeniem. Gdy w roku 1960, w wieku 80 lat, jeden z najstarszych Rąk Sprawy Bożej – Charles Mason Remey – ogłosił, że jest on „dziedzicznym następcą” Shoghiego Effendiego, jego bezpodstawne oświadczenie spotkało się z niewielkim zainteresowaniem. Zmarł w 1974 roku, pozostawiony również przez tę garstkę ludzi, których udało mu się przekonać.
Jedynie Powszechny Dom Sprawiedliwości miał autorytet, by stwierdzić czy powinien być kolejny Strażnik wiary bahá’í czy też nie, opierając się na kryteriach jego wyznaczania zawartych w Woli i Testamencie ‘Abdu’l-Bahy. Po wyborach w 1963 roku Powszechny Dom Sprawiedliwości ogłosił, że nie znalazł możliwości wyznaczenia lub zatwierdzenia możliwości wyznaczenia drugiego Strażnika, który byłby następcą Shoghiego Effendiego.
Dzięki Rękom Sprawy Bożej wiara bahá’í pozostała zjednoczona i chroniona podczas krytycznych lat, które nastąpiły po śmierci Shoghiego Effendiego. Powszechny Dom Sprawiedliwości napisał na temat tych Naczelnych zarządców Wiary: „W całych dziejach religii nie znajdziemy podobnego opisu tak dokładnych, zdyscyplinowanych, tak absolutnie lojalnych i niezwykle zdecydowanych przywódców religii pozostawionych nagle bez swego Bosko zainspirowanego przewodnika”2.
Przypisy
- Shoghi Effendi, Messages to the Bahá’í World, str. 127 ↩
- Powszechny Dom Sprawiedliwości, list do Narodowego Zgromadzenia Duchowego Bahaitów w Holandii, 9 marca 1965 r. ↩
Poszerzenie tematu
Ta kolekcja tekstów przedstawia życie Shoghiego Effendiego oraz jego pracę jako Strażnika wiary bahá’í, prowadzącego wyznawców Bahá’u’lláha podczas ich wysiłku rozprzestrzenienia i konsolidacji wspólnoty bahá’í. Sekcja artykułów i tekstów źródłowych zawiera kontekst historyczny oraz przykłady jego niezwykłych umiejętności literackich.
- Życie i praca Shoghiego Effendiego
- Przewodnictwo i tłumaczenia
- Odejście Shoghiego Effendiego
- Cytaty – podręczny wybór cytatów z pism Shoghiego Effendiego.
Artykuły i teksty źródłowe – Eseje, artykuły i teksty źródłowe oferujące głębsze zrozumienie okresu przywództwa Strażnika.